Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trò của đạo đức và xây dựng chuẩn mực đạo đức của người cách mạng, người cộng sản
TH
Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về vai trò của đạo đức và xây dựng chuẩn mực đạo đức của người cách mạng, người cộng sản là nội dung cơ bản trong hệ thống các nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin. Việc nghiên cứu các quan điểm, tư tưởng đó có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc xây dựng đảng cộng sản cầm quyền trong sạch, vững mạnh hiện nay.
1. Trong quá trình xây dựng học thuyết của mình, C.Mác và Ph.Ăngghen đã thực hiện cuộc cách mạng
trên lĩnh vực đạo đức, tạo tiền đề lý luận khoa học cho những người cộng sản và
giai cấp công nhân vận dụng vào thực tiễn đấu tranh cách mạng và xây dựng đời sống
văn hóa - tinh thần, đạo đức trong xã hội mới do giai cấp công nhân, nhân dân
lao động làm chủ. Trên cơ sở nghiên cứu, tiếp thu có phê phán các
quan niệm đạo đức đã có trong lịch sử tư tưởng nhân loại, C.Mác và Ph.Ăngghen đã đặt đạo đức
trên nền tảng vật chất của đời sống hiện thực. Trong đó, các ông nhấn mạnh, sự phát sinh, phát triển của đạo đức bao
giờ cũng xuất phát từ đời sống xã hội hiện thực, từ sự phát sinh, phát triển của
các lực lượng sản xuất vật chất của xã hội. Đồng thời, các ông đi sâu phân tích bản chất, các thuộc tính đặc
trưng của đạo đức như: tính giai cấp, tính dân tộc, tính thời đại và tính nhân loại; mối quan hệ giữa đạo đức với một số lĩnh vực khác của đời sống xã hội; khẳng định vai trò to lớn của đạo đức trong việc hoàn thiện nhân cách con
người mới, xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội mới, tạo động lực to lớn thúc
đẩy xã hội phát triển theo hướng nhân đạo, nhân văn. Như C.Mác đã chỉ rõ: “Phẩm giá chính là điều đề cao con người nhiều hơn
cả, là cái đem lại sự cao đẹp tối thượng cho hoạt động của con người, cho tất
cả ước nguyện vươn tới của con người”[1]
Từ vai trò
to lớn của đạo đức, C.Mác và Ph.Ăngghen quan tâm đặc biệt đến giáo dục đạo
đức cách mạng để nâng cao giác ngộ cách
mạng, củng cố lòng tin, tinh thần lạc quan cách mạng, tự nguyện, tự giác hy
sinh quên mình vì lợi ích của nhân dân của những đảng viên cộng sản. Trên cơ sở
đó mới phát huy được sức mạnh tinh thần, nội lực to lớn của giai cấp công nhân
và đông đảo quần chúng nhân dân trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản. Theo C.Mác, việc giáo dục đạo đức cách mạng không
chỉ dừng lại ở việc truyền đạt, dạy dỗ những nguyên tắc, những chuẩn mực xã
hội, những cách thức ứng xử giữa người và người theo những yêu cầu nhất định như
các hệ thống giáo dục đạo đức trước đó trong lịch sử, mà còn phải đặc biệt chú
ý đến việc tạo ra những hoàn cảnh, những điều kiện xứng đáng nhất, hợp với bản
chất người nhất, coi đó là cơ sở, là một phương diện hữu cơ của giáo dục đạo
đức, là điều kiện “suy đến cùng” quyết định sự phát triển đạo đức con người.
Đặc biệt, các ông cũng chỉ rõ, trong giáo dục đạo đức cách mạng cần phải kết
hợp giữa truyền đạt và nêu gương. Những
tấm gương đạo đức là hiện thân sinh động của
các giá trị, các chuẩn mực đạo đức, nhờ vậy, chúng có sức cảm hóa, có khả năng
thâm nhập một cách tự nhiên vào ý thức con người. Điều đó đòi hỏi sự cần thiết
phải xây dựng các chuẩn mực đạo đức của người cách mạng.
2. V.I.Lênin là
người kế tục xuất sắc những tư tưởng thiên tài của C.Mác
và Ph.Ăngghen, đã bảo vệ, phát triển toàn diện học thuyết Mác trong đó có vấn
đề đạo đức trong điều kiện mới, khởi thảo hệ thống nguyên tắc, chuẩn mực đạo
đức mới - đạo đức cộng sản, đưa đạo đức học mácxít phát triển lên một giai đoạn
mới, gắn kết chặt chẽ đạo đức với thực tiễn cách mạng, làm cho đạo đức cộng sản
ngày càng trở nên phổ quát trong xã hội mới do giai cấp công nhân và những
người lao động làm chủ, con người được tự do, phát triển toàn diện các phẩm
chất và năng lực của mình. V.I.Lênin đã khẳng định: “Cơ sở của đạo đức cộng sản là cuộc đấu tranh để
củng cố và hoàn thành công cuộc xây dựng chủ nghĩa cộng sản”[2];
và do đó “đạo đức đó là những gì góp phần phá hủy xã hội cũ của bon bóc lột và
góp phần đoàn kết tất cả những người lao động chung quanh giai cấp vô sản đang
sáng tạo ra xã hội mới của những người cộng sản”[3].
Theo đó, sự hình thành nền đạo đức mới, phải thể hiện ở những nhân cách đạo đức
- chủ thể của các quan hệ, các hoạt động người. Chính các chủ thể đạo đức thể
hiện giá trị, vai trò của đạo đức đối với sự phát triển xã hội. Vì thế, giáo
dục đạo đức cộng sản cho cán bộ, đảng viên của đảng luôn là mối quan tâm hàng
đầu của V.I.Lênin.
Khẳng định vai trò của đạo đức
cộng sản trong cách mạng xã hội chủ nghĩa
và trong xây dựng đảng cộng sản cầm quyền, V.I.Lênin chỉ rõ phải xây
dựng đảng cầm quyền thật sự là một đảng tiêu biểu cho trí tuệ, danh dự và
lương tâm của thời đại. V.I.Lênin đã khởi thảo nhiều nguyên lý của đạo đức nói
chung và đạo đức cộng sản nói riêng, tạo nên sự thống nhất, gắn kết chặt chẽ
giữa lý luận đạo đức với thực tiễn đạo đức. Ông chỉ rõ, đạo đức cộng sản là đạo
đức của những người lao động sáng tạo ra xã hội mới cộng sản chủ nghĩa, mà giai
đoạn đầu là chủ nghĩa xã hội; khẳng định tính tất yếu của sự ra đời và vai trò
to lớn của đạo đức cộng sản trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội; đã luận
chứng và xây dựng một hệ thống lý luận về đạo đức cộng sản. Đặc biệt, các chuẩn
mực đạo đức của người đảng viên cộng sản đã được V.I.Lênin quan tâm, luận giải
rất sâu sắc; trong đó nổi bật lên đó là hệ thống các phẩm chất về trung thành
tuyệt đối với Đảng, với cách mạng; tinh thần tự giác gánh vác nhiệm vụ và lòng
hy sinh phục vụ chủ nghĩa cộng sản; giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng;
tận tâm, tận tụy, trách nhiệm với công việc, có tinh thần gương mẫu trước nhân
dân; khiêm tốn, cầu thị, không “kiêu ngạo cộng sản”, không tự phụ, không tự cao
tự đại; không tham ô, hối lộ; tiết kiệm, không lãng phí của công; không ham địa
vị, không lạm quyền, không đặc quyền, đặc lợi; trung thực, không che giấu mà
dũng cảm nhận và quyết tâm sửa chữa sai lầm, khuyết điểm; không quan liêu và
kiên quyết chống quan liêu; tôn trọng, gần gũi, tin tưởng và phục vụ lợi ích
của nhân dân. Theo V.I.Lênin, đây đồng thời là những phẩm chất đạo đức cần có
của người cộng sản để góp phần thiết thực vào xây dựng đất nước, nhất là trong điều kiện Đảng
Cộng sản cầm quyền và lãnh đạo đất nước.
3. Trung thành
và vận dụng sáng tạo quan điểm của các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin về về
vai trò của đạo đức và xây dựng chuẩn mực đạo đức của người cách mạng, người cộng
sản, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt
Nam luôn coi trọng việc giáo dục, rèn luyện nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch
chủ nghĩa cá nhân trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường
xuyên căn dặn: Đạo đức là cái “gốc” của mỗi người cách mạng; nếu người cách mạng
“không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân.
Hiện nay, bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ
tư và xu thế mở cửa, hội nhập đang trở thành xu thế chung của thế giới. Sự nghiệp
cách mạng vĩ đại của dân tộc ta đang có nhiều thuận lợi, song cũng đứng trước
không ít khó khăn, thử thách. Vì vậy, đòi hỏi Đảng ta phải không ngừng nâng cao
năng lực lãnh đạo và trí tuệ của đảng cầm quyền, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh cuộc
vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng, để Đảng ta thực sự là một đảng “đạo đức”
và “văn minh”, với đội ngũ cán bộ, đảng viên vừa có đức, vừa có tài, vừa “hồng”,
vừa “chuyên”. Do đó, vận dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về vai trò của đạo đức và xây dựng chuẩn mực
đạo đức của người cách mạng, người cộng sản vào bổ sung, phát triển các chuẩn mực đạo đức cách mạng
cơ bản của cán bộ, đảng viên phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh mới và yêu cầu
mới của sự nghiệp cách mạng, nhất là thực tiễn đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa; xây dựng, phát triển đất nước trong điều kiện phát triển
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.
Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định: “Nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các giá trị đạo đức cách mạng theo
tinh thần Đảng ta là đạo đức, là văn minh cho phù hợp với điều kiện mới và
truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc”[4]. Nói cách khác, xây dựng các
chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới hoàn toàn
không phải là một sự tùy hứng, đề cao thái quá hay áp đặt chủ quan, duy ý chí
của Đảng Cộng sản Việt Nam như một số người “thiếu
hiểu biết” hoặc một số kẻ cơ hội chính trị, thù địch đã, đang cố tình rêu rao
tuyên truyền, xuyên tạc. Trái lại, đó là một sự tất yếu khách quan, yêu cầu cấp
thiết, xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn đầy đủ, rõ ràng; những luận
chứng, luận cứ khoa học sinh động, giàu sức thuyết phục mà trước hết là quan điểm
của chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trò của đạo đức và xây dựng chuẩn mực đạo đức
của người cách mạng, người cộng sản./.
[1] C.Mác và Ph.Ăngghen toàn tập, tập 40, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tr. 16.
[2] V.I.Lênin toàn tập, tập 41, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr.372.
[3] V.I.Lênin toàn tập, tập 41, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr. 369.
[4] Đảng Cộng
sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tập
I, tr. 184.
Nhận xét
Đăng nhận xét