BƯỚC ĐẦU NGHIÊN CỨU, QUÁN TRIỆT TƯ DUY LÝ LUẬN MỚI VỀ XÂY DỰNG, PHÁT TRIỂN VĂN HÓA, CON NGƯỜI VIỆT NAM TRONG VĂN KIỆN ĐẠI HỘI XII CỦA ĐẢNG
Cù Xoay
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng diễn
ra trong thời điểm lịch sử rất quan trọng của nước ta, sự nghiệp đổi mới toàn
diện đất nước đã trải qua 30 năm, đất nước ta
“đã đạt được những thành tựu
to lớn, có ý nghĩa lịch sử; đồng thời cũng còn nhiều vấn đề lớn, phức
tạp, nhiều hạn chế, yếu kém cần
phải tập trung giải quyết, khắc phục để đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững”1. Tại Đại hội XII, Đảng ta đã thảo
luận và đi đến nhất trí cao nhiều quan điểm mới, quan trọng nhằm tiếp tục lãnh
đạo cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta trong những thập niên tiếp theo của thế
kỷ XXI, trong đó tư duy lý luận mới của Đảng về xây dựng, phát triển văn hoá,
con người Việt Nam là một trong những vấn đề nổi lên hết sức cấp thiết.
Vấn đề xây dựng, phát triển văn hoá, con người Việt
Nam trong Văn kiện Đại hội XII của Đảng là sự kế thừa những nội dung cốt lõi nhất
đã được khẳng định trong các văn kiện, nghị quyết của các nhiệm kỳ Đại hội trước
đây, cũng như các nghị quyết của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng
trong các nhiệm kỳ đại hội. Đặc biệt là, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5, khoá
VIII “về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc
dân tộc”; Nghị quyết Hội nghị Trung ương IX, Khoá XI “Về xây dựng và phát triển
văn hoá, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”. Đồng
thời, xuất phát từ thực tiễn 30 năm thực hiện sự nghiệp đổi mới đã và đang đặt
ra những vấn đề về phương diện xây dựng, phát triển văn hoá, con người Việt Nam
trong thời kỳ mới, cần phải có sự bổ sung, phát triển mới đáp ứng yêu cầu thực
tiễn đặt ra. Trong Văn kiện Đại hội XII của Đảng, một mặt Đảng ta khẳng định những
quan điểm vừa cơ bản, vừa cấp bách để tiếp tục quá trình xây dựng, phát triển
văn hoá, con người Việt Nam; đồng thời, có bước phát triển mới về mặt lý luận về
quá trình xây dựng, phát triển văn hoá, con người Việt Nam trong giai đoạn “đẩy
mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững
môi trường hòa bình, ổn định, phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước
công nghiệp theo hướng hiện đại”1. Chính
vì vậy, bước đầu nghiên cứu, quán triệt tư duy lý luận mới về xây dựng, phát
triển văn hoá, con người Việt Nam trong Văn kiện Đại hội XII của Đảng được thể
hiện ở một số vấn đề cơ bản sau:
Một là,
tư duy lý luận mới của Đảng được thể hiện ở việc xác định phương hướng xây dựng,
phát triển văn hoá, con người Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
ở nước ta.
Vấn đề văn hóa và con người luôn là nội dung cơ bản,
xuyên suốt trong hệ thống các quan điểm của Đảng qua các kỳ đại hội. Mỗi kỳ Đại
hội Đảng là một bước kế thừa, bổ sung, phát triển phù hợp với hiện thực xã hội,
thực tiễn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong Văn kiện Đại hội XII của Đảng đã thể
hiện bước bổ sung, phát triển cao nhất từ trước đến nay. Tư duy lý luận mới của
Đảng về vấn đề này đã thống nhất giữa hai mặt văn hóa và con người trong một chỉnh
thể và được diễn đạt trong một mệnh đề. Vì thế, nó không phải là sự kết hợp,
gán ghép đơn thuần. Văn kiện Đại hội XII của Đảng chỉ rõ: “Xây dựng nền văn hóa
và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm
nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở
thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng
bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu
"dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”2.
Như vậy, nội dung về: “phát triển toàn diện, hướng đến
chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học…”
là đặc trưng, thuộc tính cơ bản cho cả vấn đề về văn hóa và cho cả vấn đề về
con người. Điều đó cho thấy, tư duy lý luận mới của Đảng đã phản ánh đúng bản
chất con người cũng như bản chất văn hóa. Vấn đề văn hóa thực chất là về con
người và vấn đề con người thì kết tinh, cốt lõi nhất ở nội dung, giá trị văn
hóa. Tinh thần quan điểm trên đã thể hiện tính khoa học và cách mạng của sự phù
hợp cao nhất, thống nhất bện quyện sâu sắc giữa xây dựng, phát triển văn hóa,
con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Văn kiện Đại hội XII của Đảng chỉ rõ: “mục tiêu xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam phát triển
toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn,
dân chủ và khoa học; xây dựng văn hoá thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững
chắc của xã hội; xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện”1.
Hai là,
tư duy lý luận mới của Đảng thể hiện ở việc phản ánh đúng đắn bản chất các mâu
thuẫn của quá trình xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Theo tinh thần quan điểm Đại hội XII của Đảng, mâu
thuẫn của quá trình xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Được biểu hiện ở các nội dung với tính cách như
các mặt đối lập giữa giá trị và phản giá trị; nhân đạo, nhân văn và phản nhân đạo,
nhân văn; cách mạng và phản cách mạng… rất sâu sắc. Nội dung ấy biểu hiện một
phương diện cuộc đấu tranh giai cấp giải quyết vấn đề “ai thắng ai” ở lĩnh vực
văn hóa, tư tưởng, lý luận giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội trong thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Trong Văn kiện Đại hội XII của Đảng
chỉ rõ: “Khẳng định, tôn vinh cái đúng, cái tốt đẹp, tích cực, cao thượng; nhân
rộng các giá trị cao đẹp, nhân văn. Đấu tranh phê phán, đẩy lùi cái xấu, cái
ác, thấp hèn, lạc hậu; chống các quan điểm, hành vi sai trái, tiêu cực ảnh hưởng
xấu đến xây dựng nền văn hóa, làm tha hóa con người. Có giải pháp ngăn chặn và
đẩy lùi sự xuống cấp về đạo đức xã hội, khắc phục những hạn chế của con người
Việt Nam”2. Tinh thần của quan điểm đó phản ánh cuộc
đấu tranh giải quyết vấn đề “ai thắng ai” trên hai phương diện cơ bản: Một, đấu tranh giữa giá trị nhân đạo,
nhân văn, chân - thiện - mỹ của văn hóa, con người Việt Nam với những quan điểm
sai trái, phản động, phản nhân văn của các thế lực thù địch và cơ hội chính trị;
Hai, đấu tranh giữa một bên là xây dựng,
phát triển giá trị nhân đạo, nhân văn, chân - thiện - mỹ trong văn hóa, con người
Việt Nam với một bên là những tư tưởng tàn tích, lạc hậu thuộc lịch sử chưa được
đào thải và những cái xấu, thấp hèn, tiêu cực thuộc mặt trái kinh tế thị trường,
của giao lưu, hội nhập quốc tế. Trong Văn kiện XII của Đảng Chỉ rõ: “Đấu tranh
phê phán, đẩy lùi cái xấu, cái ác, thấp hèn, lạc hậu; chống các quan điểm, hành
vi sai trái, tiêu cực ảnh hưởng xấu đến xây dựng nền văn hóa, làm tha hóa con
người. Có giải pháp ngăn chặn và đẩy lùi sự xuống cấp về đạo đức xã hội, khắc
phục những mặt hạn chế của con người Việt Nam”1.
Từ hai mặt cơ bản trên thể hiện rõ bản chất cuộc đấu
tranh giải quyết vấn đề “ai thắng ai” ở lĩnh vực xây dựng, phát triển văn hóa,
con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Vấn đề này được biểu hiện ở mâu thuẫn giữa
mục tiêu vươn tới với hiện trạng văn hóa, con người Việt Nam chưa tương xứng. Mục
tiêu vươn tới là: “Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn
diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân
chủ và khoa học…”2 với một hiện trạng là:
“…thành quả trong lĩnh vực văn hóa chưa tương xứng; chưa đủ tầm mức để tác động
có hiệu quả xây dựng con người và môi trường văn hóa lành mạnh…”3. Trong đó, “thấm nhuần tinh thần dân tộc”
được hiểu là sự bổ sung mới và mục tiêu, tiêu chí của văn hóa, con người Việt
Nam. Thấm nhuần tinh thần dân tộc đối lập với những dấu hiệu biểu hiện sự phai
nhạt ở một số bộ phận, đặc biệt là thế hệ trẻ tồn tại như một mâu thuẫn cần phải
giải quyết.
Cùng với nội dung trên là cuộc đấu
tranh giải quyết mâu thuẫn giữa mục tiêu tạo dựng môi trường văn hóa lành mạnh ở
các tổ chức xã hội từ hệ thống chính trị đến địa phương, gia đình với các hạn
chế, lực cản về xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam. Những mặt hạn
chế, lực cản này đã được Đảng ta khái quát: “… thành quả trong lĩnh vực văn hóa chưa tương xứng;
chưa đủ tầm mức để tác động có hiệu quả
xây dựng con người và môi trường văn hóa lành mạnh… Đời sống văn hóa
tinh thần ở nhiều nơi còn nghèo nàn, đơn điệu… Môi trường văn hóa còn tồn tại
những biểu hiện thiếu lành mạnh, ngoại lai… Hệ thống thông tin đại chúng phát
triển thiếu quy hoạch… một số cơ quan truyền thông có biểu hiện thương mại hóa,
xa rời tôn chỉ, mục đích, chưa làm tốt chức năng định hướng dư luận và xây dựng
con người. Hệ thống thiết chế văn hóa và cơ sở vật chất - kỹ thuật cho hoạt động
văn hóa còn thiếu và yếu… Tình trạng nhập khẩu, quảng bá, tiếp thu dễ dãi, thiếu
chọn lọc sản phẩm văn hóa nước ngoài đã tác động tiêu cực đến đời sống văn hóa
của một bộ phận nhân dân, nhất là lớp trẻ”1.
Sự khái quát này của Đảng, vừa thể hiện tinh thần tự đấu tranh phê bình thẳng
thắn, khách quan, trung thực, trách nhiệm của Đảng trước nhân dân về phương diện
xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam, vừa phản ánh mâu thuẫn giữa mục
tiêu tạo dựng môi trường văn hóa lành mạnh với các hạn chế, lực cản về xây dựng,
phát triển văn hóa, con người Việt Nam hiện nay cần phải giải quyết thỏa đáng
thì mới đạt được mục tiêu: “Xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam phát triển
toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn,
dân chủ và khoa học; xây dựng văn hoá thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững
chắc của xã hội; xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện”2.
Ba là,
tư duy lý luận mới của Đảng thể hiện sâu sắc về mối quan hệ giữa xây dựng con
người Việt Nam phát triển toàn diện với mục tiêu của chiến lược phát triển đất
nước.
Sau 30 năm thực hiện sự nghiệp đổi
mới toàn diện đất nước: “Sự nghiệp xây dựng, phát triển văn hóa, con người đã
được Đảng, Nhà nước quan tâm trong các chính sách kinh tế - xã hội từ trung
ương đến các địa phương. Thực hiện nhiệm vụ xây dựng con người đáp ứng yêu cầu
của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế có bước chuyển biến
quan trọng”3. Tuy nhiên, “so với những
thành quả trên lĩnh vực chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại,
thành quả trong lĩnh vực văn hóa chưa tương xứng; chưa đủ tầm mức để tác động
có hiệu quả xây dựng con người và môi trường văn hóa lành mạnh”1. Vì vậy, nhằm phát huy những thành tựu
và khắc phục những hạn chế, khuyết điểm về xây dựng, phát triển văn hóa, con
người Việt Nam, Đại hội XII của Đảng đã xác định “Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện phải trở thành một
mục tiêu của chiến lược phát triển”2.
Quan điểm của Đảng vừa thể hiện sự nối tiếp mục tiêu có tính chiến lược lâu dài
về xây dựng, phát triển văn hóa, con người đã được đặt ra ở các nhiệm kỳ đại hội
trước đây, vừa là sự thể hiện rõ ràng, sâu
sắc về mối quan hệ giữa xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện với mục
tiêu của chiến lược phát triển đất nước.
Vấn đề này, còn được cụ thế hóa ở chuỗi các quan điểm
cụ thể về xây dựng, phát triển văn hóa, con người như: quan điểm về hệ giá trị
văn hóa, hệ giá trị chuẩn mực của con người Việt Nam; về nhận thức, ý thức tôn
trọng pháp luật; về sự hiểu biết sâu sắc, tự hào, tôn vinh lịch sử, văn hóa dân
tộc; về giá trị nhân văn, nhân đạo của con người Việt Nam. Song, bao trùm hơn cả
là tư duy lý luận mới của Đảng về xây dựng và hoàn thiện hệ giá trị nhân cách
con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Đó là: “Đúc kết và xây dựng hệ giá trị
văn hoá và hệ giá trị chuẩn mực của con người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hoá,
hiện đại hoá và hội nhập quốc tế. Làm cho giá trị văn hoá thấm sâu vào mọi lĩnh
vực, mọi mặt hoạt động, mọi quan hệ xã hội, thành sức mạnh nội sinh quan trọng
của phát triển bền vững. Xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh, tạo điều kiện để
xây dựng con người Việt Nam đẹp về nhân cách, đạo đức, tâm hồn; cao về trí tuệ,
năng lực, kỹ năng sáng tạo; khoẻ về thể chất; nâng cao trách nhiệm xã hội,
nghĩa vụ công dân, ý thức tôn trọng, tuân thủ pháp luật; phát huy tốt vai trò
chủ thể sáng tạo trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc”3. Quan điểm của Đảng thể hiện sự
tiếp nối, khẳng định quan điểm về xây dựng mô hình nhân cách của con người Việt
Nam được xác định trong Nghị quyết lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương khóa
XI là: “Phát triển văn hóa vì sự hoàn thiện nhân cách con người và xây dựng con
người để phát triển văn hóa, trọng tâm là chăm lo xây dựng con người có nhân
cách, lối sống tốt đẹp, với các đặc trưng cơ bản: yêu nước, nhân ái, nghĩa
tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo”1
và “Chăm lo xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, trọng tâm là bồi
dưỡng tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, đạo đức, lối sống và nhân cách.
Tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, ý thức tôn trọng pháp luật, mọi người Việt
Nam đều hiểu biết sâu sắc, tự hào, tôn vinh lịch sử, văn hóa dân tộc”2.
Theo đó, vấn đề xây dựng nhân cách con người Việt
Nam hiện nay phải hội tụ đầy đủ các đức tính: cần, kiệm, liêm, chính, chí công
vô tư, trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với sự nghiệp cách mạng của nhân dân;
có tình thương yêu, đoàn kết, sống có nghĩa, có tình, trung thực, thẳng thắn,
khiêm tốn, nếp sống trong sạch, lành mạnh, cầu thị tiến bộ và tinh thần trách
nhiệm cao trong đấu tranh với các hiện tượng tiêu cực, phản văn hóa; có kiến thức
toàn diện về chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật; có tính
chủ động, linh hoạt, sáng tạo, ý thức tự trọng, tự chủ, sống và làm việc theo
Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ môi trường; quyết đoán, dám nghĩ, dám làm, dám
chịu trách nhiệm trong lời nói, việc làm của mình. Với phương châm xuyên suốt:
“Mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người”3,
vì sự phồn vinh của đất nước, vì hạnh phúc của mỗi con người Việt Nam.
Bốn là, tư duy lý luận mới của Đảng thể hiện
còn được thể hiện ở việc xác định vai trò và các nhiệm vụ có tính toàn diện,
sâu sắc về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu
phát triển bền vững đất
nước.
Trên cơ sở
“Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc
đẩy sự phát triển kinh tế xã hội”4, đã được
xác định ở các nhiệm kỳ Đại hội trước. Cũng như, từ thực tiễn sau 30 năm đổi mới,
Đại hội XII của Đảng xác định: “Các cấp, các ngành phải nhận
thức đầy đủ, sâu sắc tầm quan trọng đặc biệt của văn hoá, con người”5 và “Xây dựng nền văn hóa và con người
Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần
dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh
thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển
bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh”1. Đây là
luận điểm mới mẻ, sáng tạo nói lên mối quan hệ biện chứng giữa văn hóa và sự
phát triển, nhấn mạnh vị thế, vai trò của văn hóa đối với chính trị, kinh tế và
các lĩnh vực khác trong đời sống xã hội. Đồng thời, văn hóa là là sức mạnh nội
sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục
tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” cũng phản ánh sự phát
triển sáng tạo, kế thừa tư tưởng của Mác: chủ nghĩa cộng sản là chủ nghĩa nhân
đạo hoàn bị; văn hóa vô sản = chủ nghĩa cộng sản của Lênin và văn hóa là “hệ
quy chiếu” của sự phát triển (theo UNESCO). Văn hóa là sức mạnh nội sinh quan,
là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội chính là bổ sung vào tư tưởng
mácxít về vai trò của các hình thái ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội, khoa
học, giáo dục là động lực của lịch sử.
Trên cơ sở 6 nhiệm vụ cơ bản đối với quá trình xây dựng
và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất
nước mà Nghị quyết lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương khóa XI của Đảng đã
nêu: “1. Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện / 2. Xây dựng môi trường
văn hóa lành mạnh / 3. Xây dựng văn hóa trong kinh tế và chính trị / 4. Nâng
cao chất lượng, hiệu quả hoạt động văn hóa / 5. Phát triển công nghiệp văn hóa
đi đôi với xây dựng, hoàn thiện thị trường văn hóa / 6. Chủ động hội nhập quốc
tế về văn hóa, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại”2. Đại hội XII của Đảng đã có sự bổ sung,
phát triển mới về phương diện lý luận trong việc định ra các nhiệm vụ thực hiện
quá trình xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong thời kỳ mới,
đáp ứng với sự phát triển bền vững của đất nước. Vấn đề này, được thể hiện rõ ở
một trong 12 nhiệm vụ tổng quát - nhiệm vụ thứ 4 Đảng ta xác định: “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc,
con người Việt Nam phát triển toàn diện đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất
nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa”3. Và một trong 6 nội
dung trọng tâm được Đại hội xác định là: “phát huy
nhân tố con người trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; tập trung xây dựng
con người về đạo đức, nhân cách, lối sống, trí tuệ và năng lực làm việc; xây dựng
môi trường văn hoá lành mạnh”1. Đồng
thời, được cụ thể hóa ở các nhiệm vụ và nội dung cụ thể, đó là: “Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn
diện… Xây dựng môi trường văn hóa
lành mạnh, phù hợp với bối cảnh phát
triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế… Xây dựng văn hóa trong chính trị và kinh tế…
Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động
văn hóa… Làm tốt công tác lãnh đạo,
quản lý báo chí, xuất bản… Phát triển
công nghiệp văn hóa đi đôi với xây dựng, hoàn thiện thị trường dịch vụ và sản
phẩm văn hóa… Chủ động hội nhập quốc
tế về văn hóa, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại… Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và nâng cao hiệu lực, hiệu
quả quản lý nhà nước đối với lĩnh vực văn hóa”2.
Mỗi một nhiệm vụ phản ánh từng mặt cụ thể trong quá
trình xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam hiện nay cần phải đạt được,
nhưng nằm trong một chỉnh thể thống nhất không tách rời, đều hướng tới thực hiện
mục tiêu: “Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng
đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa
học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức
mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ
quốc vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”3. Song, điểm nổi bật xuyên suốt trong
các nhiệm vụ xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam thì dấu hiệu nội
hàm của từng nhiệm vụ đều thể hiện rất rõ ở hai khía cạnh: Thứ nhất, là tiếp tục khẳng định các luận điểm trong từng nhiệm vụ
cụ thể về xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam đã được đề cập trong
Nghị quyết lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương khóa XI; Thứ hai, là có sự bổ sung những vấn đề mới cho phù hợp với tình
hình thực tiễn công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình hiện
nay.
Chẳng hạn, nếu ở các Văn kiện, nghị quyết trước đây
của Đảng, vấn đề “Xây dựng văn hóa trong
kinh tế và chính trị” mới chỉ dừng lại ở những luận điểm chung, thì nay vấn
đề này đã được Đảng ta chỉ rõ về những dấu hiệu nội hàm cần phải đạt được trong
việc “Xây dựng văn hóa trong kinh tế và
chính trị”. Văn kiện chỉ rõ: “Chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa trong Đảng,
trong các cơ quan nhà nước và các đoàn thể; coi đây là nhân tố quan trọng để
xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Thường xuyên quan tâm xây dựng
văn hóa trong kinh tế. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân với ý
thức tôn trọng, chấp hành pháp luật, giữ chữ tín, cạnh tranh lành mạnh vì sự
phát triển bền vững của đất nước, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”1. “Chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa
trong Đảng, trong các cơ quan nhà nước và các đoàn thể; coi đây là nhân tố quan
trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh… Xây dựng văn hóa
doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân với ý thức tôn trọng pháp luật, giữ chữ tín, cạnh
tranh lành mạnh, vì sự phát triển bền vững và bảo vệ Tổ quốc”2.
Hay đối với nhiệm vụ tiếp tục đổi mới phương thức
lãnh đạo của Đảng và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh
vực văn hóa. Trong Văn kiện XII của Đảng, cũng đã chỉ rõ chức năng, quyền hạn
giữa Đảng và Nhà nước trong công tác lãnh đạo, quản lý điều hành trong thực thi
xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam hiện nay. Văn kiện chỉ rõ: “Đổi
mới phương thức lãnh đạo của Đảng theo hướng vừa bảo đảm để văn hóa, văn học -
nghệ thuật, báo chí phát triển đúng định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng, vừa
bảo đảm quyền tự do, dân chủ cá nhân trong sáng tạo trên cơ sở phát huy trách
nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân với mục đích đúng đắn; khắc phục tình trạng
buông lỏng sự lãnh đạo hoặc mất dân chủ, hạn chế tự do sáng tạo”. Đồng thời, “Tập
trung đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về văn hóa đáp ứng
yêu cầu phát triển bền vững. Đẩy nhanh việc thể chế hóa, cụ thể hóa các quan điểm,
đường lối của Đảng về văn hóa…”3.
Tư duy lý luận mới của Đảng về
xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền
vững đất nước, trong Văn kiện Đại hội XII của Đảng, không chỉ đáp ứng với sự
đòi hỏi thực tiễn đời sống xã hội nước ta hiện nay, mà còn là những định hướng
lớn, mang tính chiến lược lâu dài về phương diện xây dựng, phát triển văn hóa,
con người Việt Nam xuyên suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Vì
vậy, cần phải có sự nghiên cứu, quán triệt sâu sắc, làm sáng tỏ hơn nữa của các
cấp, các ngành, các nhà lãnh đạo, các nhà khoa học, các tầng lớp nhân dân, và mọi
cán bộ, đảng viên của Đảng, góp phần thiết thực đưa Nghị quyết Đại hội XII của
Đảng vào cuộc sống./.
1 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 65.
1 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 9.
2 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 126.
1 Đảng Cộng sản Việt Nam,
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 28 - 29.
2 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 127.
1 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 127.
2 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 126.
3 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 125.
1 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 125.
2 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 28 - 29.
3 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 23.
1 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 124 - 125.
2 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 126.
3 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 29.
1 Văn kiện Hội nghị lần thứ chín
Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 48 - 49.
2 Văn kiện Hội nghị lần thứ chín
Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 49.
3 Văn kiện Hội nghị lần thứ chín
Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 50.
4 Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban
Chấp hành Trung ương khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội ,1998, tr.
55.
5 Sđd, tr. 28
1 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 126.
2 Văn kiện Hội nghị lần thứ chín
Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 49 - 57.
3 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 78.
1 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 53 - 219.
2 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 126 - 132.
3 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 126.
1 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 128.
2 Văn kiện Hội nghị lần thứ chín
Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.53.
3 Đảng Cộng sản Việt
Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 132.
Nhận xét
Đăng nhận xét